Postępujący rozwój technologiczny, powszechny dostęp do Internetu, komputerów, smartfonów obfituje nie tylko w negatywne zjawiska. Bardzo często dotykają one najmłodszych. Jednym z nich jest cyberprzemoc, czyli przemoc z wykorzystaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Cyberprzemoc rówieśnicza to akty agresji online podejmowane celowo i w sposób powtarzalny kierowane przeciwko innej osobie, która nie może się obronić.
Trzeba otwarcie powiedzieć, że cyberprzemoc musi być traktowana jako rodzaj przemocy, która tak samo krzywdzi i za jej stosowanie grożą konsekwencje prawne.
Czym jest przemoc?
- zamierzonym działaniem,
- powoduje cierpienie psychiczne i fizyczne,
- wykorzystuje przewagę sił, stosunek zależności,
- ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie drugiej osoby,
- może mieć charakter jednorazowy lub długotrwały,
- zagraża zdrowiu lub życiu.
- każdy bez względu na płeć, wiek, wykształcenie, status materialny, stan zdrowia może stać się osobą doświadczającą przemocy
Co ważne, przemoc ma wiele twarzy. Rozróżniamy przemoc fizyczną, seksualną, materialną, psychiczną. Cyberprzemoc wiąże się z przemocą psychiczną, gdyż na tej płaszczyźnie wywiera najcięższe skutki.
Co to jest cyberprzemoc?
Jest to przemoc z użyciem mediów elektronicznych. Dotyczy różnej formy agresji polegającej na wyśmiewaniu, publikacji kompromitujących materiałów, zastraszaniu czy poniżaniu innych osób.
W Internecie agresja bywa bardzo dotkliwa. Informacje opublikowane w sieci bardzo trudno z niej usunąć, i bywa, że będą nam towarzyszyły już przez całe życie. Banalna kłótnia z przyjacielem może więc zostać w sieci na zawsze, dostępna dla każdego.
Konsekwencje cyberprzemocy są dotkliwe. Powodują szereg negatywnych emocji w osobie ofiary. Nigdy nie powinno się bagatelizować tego problemu, gdyż zaniechanie działania wsparciowego i pomocowego może doprowadzić i prowadzi coraz częściej do samobójstw wśród dzieci i nastolatków.
Konsekwencja cyberprzemocy
- poczucie prześladowania lub ośmieszenia,
- życie w strachu, upokorzenie
- zamknięcie się w sobie,
- depresja,
- w skrajnych przypadkach próby samobójcze czy samobójstwa.
W przypadku poważnych spraw należy zgłosić taki przypadek policji - w Polsce uporczywe nękanie innej osoby jest przestępstwem zagrożonym karą 3 lat więzienia.
Anonimowość w Internecie:
Sprawcami przemocy bezpośredniej są na ogół osoby, które ofiara zna. Inaczej może być w przypadku przemocy w cyberprzestrzeni. Krzywdzące materiały umieszczone w sieci mogą dotrzeć nie tylko do znajomych osoby pokrzywdzonej, ale również zupełnie nieznanych osób. Przekonanie o anonimowości w Internecie, może sprzyjać przyłączeniu się do grona sprawców. Wielu użytkowników Internetu może nie mieć świadomości, że przez „polubienie”, przesłanie czy udostępnienie materiałów, które są krzywdzące dla nieznanej im osoby, stają się sprawcami przemocy.
Formy cyberprzemocy:
- publikowanie poniżających filmów lub zdjęć
- publikowanie ośmieszających, wulgarnych komentarzy i postów
- włamania na konta serwerów społecznościowych
- podszywanie się pod inne osoby
- wykluczanie z internetowych społeczności
- tworzenie kompromitujących i ośmieszających stron internetowych
- przesyłanie dużej ilości wiadomości lub komentarzy, które blokują skrzynkę odbiorcy
Warto określić czym się kieruje sprawca, dlaczego decyduje się stosować cyberprzemoc oraz jakie odczucia powoduje ona w ofierze.
| Co czuje sprawca cyberprzemocy | Dlaczego ktoś stosuje cyberprzemoc | Co czuje ofiara cyberprzemocy. |
| Złość do ofiary | Chęć zaimponowania kolegom | Poczucie poniżenia i upokorzenia |
| Manifestuje wściekłość | Chęć zemsty, ośmieszenia ofiary | Lęk, rozpacz, smutek |
| Żywi pogardę dla słabości i bezradności ofiary | Poczucie anonimowości | Osamotnienie |
| Poczucie satysfakcji, zadowolenia z siebie | Bezkarność sprawcy i poczucie bezpieczeństwa | Bezsilność, bezradność |
| Czuję ulgę po wyładowaniu emocji | Dzięki barierze internetowej sprawca zyskuje pewność siebie | Wstyd poczucie winy |
|
Poczucie krzywdy Złość, żal |
||
| Nienawiść do świadków i sprawców | ||
| Negatywne myśli o sobie i świecie | ||
| Poczucie potrzeby pomocy | ||
| Poczucie, że nie da się nic zrobić |
Jak powinni zachować się świadkowie cyberprzemocy:
- przekazywać dalej krzywdzących plików
- udzielić wsparcia koledze/koleżance którzy stali się ofiarą cyberprzemocy
- poinformować o zaistniałej sytuacji osobę dorosłą
- namówić ofiarę, by skontaktowała się z helpline.org.pl
Co powinna zrobić ofiara cyberprzemocy:
- szukać pomocy u zaufanej osoby dorosłej: rodzic, nauczyciel
- nie odpowiadać na zaczepki w Internecie
- blokować w komunikatorach i poczcie elektronicznej kontakt z niepożądanymi osobami
- wymagać natychmiastowego skasowania filmu lub zdjęcia
- prosić administratora serwisu o usunięcie kompromitujących materiałów w sieci
- zachować dowody cyberprzemocy
- szukać pomocy w org.pl
| Konsekwencje cyberprzemocy dla ofiary | Konsekwencje cyberprzemocy dla sprawcy |
| Obniżenie nastroju,Stany depresyjne | Odrzucenie przez grupę rówieśniczą |
| Poczucie osaczenia | Utrata przywilejów szkolnych |
| Poczucie poniżenia i upokorzenia | Zawieszenie w obowiązkach ucznia |
| Negatywne poczucie krzywdy | Konsekwencje prawne |
| Myśli o sobie i świecie | |
| Pogorszenie wyników w nauce | |
| Nieobecności w szkole | |
| Wycofanie się z kontaktów towarzyskich | |
| Próby samobójcze | |
| Zamkniecie w sobie | |
| Zaniżone poczucie własnej wartości |
Reagowanie na przemoc
Jeśli przez długi czas stykamy się z przemocą, jesteśmy jej świadkami, to możemy zacząć uznawać ją za sytuację normalną i nie dostrzegać tego, że zachowania przemocowe stopniowo się nasilają, czy że się do nich przyzwyczajamy. Często świadkowie nie reagują na przemoc, ponieważ liczą, że zrobi to ktoś inny. Taką sytuację określamy terminem ROZPROSZONEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI. Niestety, nigdy nie mamy pewności, że inna osoba, która widzi przemoc, zareaguje. Przemoc w Internecie dociera do wielu osób, dzieje się w obecności wielu świadków. Część z nich w bardzo łatwy sposób może stać się sprawcami przemocy. Efekt kuli śnieżnej: wyobraźmy sobie śnieżkę, która zaczyna staczać się z górki. Na początku toczy się wolno, stopniowo powiększa się i kręci coraz szybciej. Toczy się poza kontrolą, nikt nie wie w którą stronę zboczy: czy i gdzie się zatrzyma. Tak samo może być z przemocą rówieśniczą. Bardzo łatwo doprowadzić do sytuacji, w której nikt nie w którą stronę zboczy: czy i gdzie się zatrzyma. Tak samo może być z przemocą rówieśniczą. Bardzo łatwo doprowadzić do sytuacji, w której nikt nie będzie miał nad nią kontroli.
Niereagowanie na przemoc….
Niereagowanie na przemoc rówieśniczą sprawia, że ona się nasila, staje bardziej powszechna. Im dłużej trwa, tym trudniej jest sobie z nią poradzić. Warto reagować, szukać pomocy. Warto otwarcie prosić o pomoc.
Przemoc rówieśnicza w świetle prawa:
- Sprawca i ofiara mają mniej niż 18 lat
- Są w tej samej grupie wiekowej
- Osoby pomiędzy 13. a 17. rokiem życia, które popełniły czyn karalny podlegają odpowiedzialności na podstawie Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Względem takich osób sąd rodzinny i nieletnich może zastosować:
- upomnienie,
- zobowiązać do naprawy szkody,
- przeprosin,
- uczestnictwa w odpowiednich zajęciach wychowawczych,
- ustanowić nadzór kuratora
- zastosować środek poprawczy, czyli umieścić w zakładzie poprawczym.
Cyberprzemoc akty prawne:
- 190kk - groźba popełnienia przestępstwa
- 191kk - zmuszanie do określonego zachowania
- 202kk - pornografia
- 212kk - zniesławienie
- 2116kk - zniewaga
- 267kk - naruszanie tajemnicy korespondencji
- 268kk - niszczenie informacji, danych informatycznych
- 269kk - przestępstwa komputerowe, zakłócenia pracy systemy komputerowe
Reaguj jeśli wiesz, że wobec kogoś stosowana jest cyberprzemoc. Dopytuj swoich dzieci, uczniów, wychowanków. Pamiętaj, że może to dotyczyć także dorosłych. Liczy się czas ekspozycji na przemoc, wpływa on na miarę negatywnych konsekwencji dla ofiary.
Gdzie uzyskać pomoc…
- helpline.org.pl
- 800 100 100 – pomoc w cyberprzestrzeni
- www.116111.pl - strona internetowa 'Telefonu zaufania'
- 116 111 - ogólnopolski, bezpłatny i anonimowy telefon zaufania przeznaczony dla dzieci i młodzieży, czynny 7 dni w tygodniu przez całą dobę
Bibliografia:
- Borliński, P. Plichta, J. Pyzalski, A. Szuster-Ich słowami-obraz pomocy w sytuacjach cyberprzemocy rówieśniczej z perspektywy uczniów z perspektywy uczniów, 2013r.Ł.
- Wojtasik, Fundacja Dzieci Niczyje- materiał pobrany ze strony www.dzieckowsieci.pl
Opracowała Angelika Pachuta- Koordynator Rodzinnej Pieczy Zastępczej