Święta Bożego Narodzenia odgrywają ogromną rolę w tworzeniu i naprawianiu relacji rodzinnych. Jest to czas, kiedy większość osób skupia się na spędzaniu czasu z rodziną i bliskimi, co stwarza okazję do budowania i wzmacniania więzi emocjonalnych.
Podczas świąt często dochodzi do zacieśnienia więzi rodzinnych. Spotkania przy wspólnym stole, wymiana prezentów, czy wspólne uczestniczenie w tradycyjnych rytuałach, takich jak przygotowanie potraw czy kolędowanie, sprzyjają utrzymywaniu rodzinnego wspólnego ducha i poczucia jedności.
Mówiąc o więzi pomiędzy członkami rodziny, warto na wstępie określić czym jest więź międzyludzka. Za słownikiem języka polskiego możemy mówić o więzi jako o tym, co łączy, jednoczy, zespala ludzi ze sobą, buduje związek, tworzy powiązanie z drugim człowiekiem. Bardzo istotna jest więź łącząca najbliższych w rodzinie- rodziców i dzieci. Wyróżniamy szczególne układy więzi: rodzice między sobą, rodzeństwo wobec siebie i dalej rodzice z dziećmi lub poszczególny rodzic z danym dzieckiem.
Czynniki wpływające na tworzenie i umacnianie więzi:
- bycie razem, ale dobre jakościowo bycie. Wspólne przebywanie pozbawione pewnych elementów więziotwórczych nie ma funkcji jednoczących. Zdarza się, że wśród osób wspólnie zamieszkujących brakuje osobistych relacji, nie łączy ich nic poza adresem,
- rozmowa, niebędąca suchą wymianą zdań, lecz dotycząca uczuć, emocji i przeżyć członków rodziny. Przebiegająca w atmosferze miłości, życzliwości wobec członków rodziny. Prawidłowa komunikacja wpływa na rozwój więzi rodzinnych. Rodzina, w której mają miejsce takie rozmowy tworzą silne i trwałe więzi. Natomiast członkowie rodzin, w których brakuje chęci lub często czasu na dialog między sobą, znajdują pozorne wsparcie poza domem np. w sektach,
- wspólny posiłek, wspólne spożywanie posiłków przy stole jest najlepszą okazją do integracji rodziny i czasem jedyną szansą wciągu dnia na rozmowę,
- praca wykonywana dla wspólnego dobra. Pozornie nieistotne zajęcia, np. zmywanie, sprzątanie, gotowanie, prace na działce są niezwykle cementującym więzi elementem. Sprzyjają wspólnemu poznawaniu siebie i swoich mocnych stron, docenianiu działań innych osób na rzecz wspólnego dobra,
- rekreacja, najlepszą okazją do rekreacji są dni wolne od pracy i szkoły, weekendy oraz ferie i wakacje. Warto wtedy udać się w plener lub spędzić czas na wspólnym graniu w gry planszowe. Za to oglądanie telewizji zubaża więzi i ich nie rozwija, rozprasza uwagę i odwraca ją od członków rodziny,
- świętowanie urodzin/ imienin i innych świąt członków rodziny, ale co ważne w najbliższym gronie, sprawianie przyjemności najbliższym poprzez drobny podarunek, laurkę, ozdabianie domu sprawia obopólną radość,
- tradycyjne zachowania charakterystyczne danej konkretnie rodzinie, sprawia to, że dzieci wyrastają w świadomości, że istnieją pewne tradycyjne zachowania, obrzędy i przenoszą je na kolejne pokolenia, co jest niezwykle ważne dla utożsamiania się jednostki z rodziną
Jak pokazują powyższe przykłady, możliwości tworzenia i umacniania więzi rodzinnych jest bardzo dużo. Dla ich umocnienia należy dbać by w ramach swojej rodziny wykorzystywać możliwie największą liczbę szans na zintensyfikowanie więzi. Gdy się o to zadba rodzina będzie stawać się trwała, mocna, zdolna do przetrwania największych kryzysów.
Kryzysy jednak się zdarzają i często właśnie w okresie świąt Bożego Narodzenia odczuwa się ich skutki. Ich przyczyn może być bardzo dużo, do najpowszechniejszych należą:
- Komunikacja: jej brak lub nieefektywność między członkami rodziny może prowadzić do konfliktów i napięć. Problemy z komunikacją mogą obejmować brak słuchania, nieadekwatne wyrażanie uczuć czy niejasne przekazywanie informacji.
- Konflikty i różnice: różnice w wartościach, przekonaniach, celach życiowych czy stylach życia między członkami rodziny mogą prowadzić do konfliktów. Konflikty mogą mieć różne podłoże, takie jak różnice zdań w kwestii wychowania dzieci, finansów, religii, czy podejścia do pracy.
- Problemy emocjonalne i zdrowotne: problemy emocjonalne i zdrowotne jednego lub kilku członków rodziny mogą wywołać kryzys w całej rodzinie. Na przykład, choroba psychiczna, uzależnienie od substancji lub depresja mogą mieć wpływ na funkcjonowanie i relacje rodzinne.
- Zmiany w życiu: np. rozwód, śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, zmiana miejsca zamieszkania czy narodziny dziecka, mogą wywołać stres i przyczynić się do kryzysu w rodzinie.
- Brak wsparcia społecznego od społeczności lub otoczenia: może wpłynąć na trudności i kryzys w rodzinie. Na przykład brak wsparcia finansowego, brak dostępu do odpowiednich usług, czy brak bliskich relacji z sąsiadami czy przyjaciółmi.
Najlepszym sposobem jest niedopuszczanie do utrwalania konfliktów, starać się je rozwiązywać na bieżąco, by nie dochodziło do sytuacji niekomfortowych np. w okresie świąt. Istnieją sposoby konstruktywnego rozwiazywania konfliktów, warto z nich korzystać:
- nie przerzucać odpowiedzialności za wypowiedziane przez siebie słowa na partnera konfliktu,
- rozwiązanie konfliktu może się odbyć tylko poprzez skonfrontowanie się ze sobą dwóch stron konfliktu z problemem w sposób aktywny i uczciwy. Wszelkie próby unikania poprzez włączanie głośnej muzyki, wychodzenie z domu, nie odbieranie telefonu uniemożliwiają rozwiązanie sporu,
- podczas rozmowy warto spróbować obniżyć napięcie, np. poprzez humor. Uważać jednak należy by nie wyśmiewać ani nie ośmieszać drugiej osoby,
- przy rozwiązywaniu konfliktów zawsze trzeba mieć świadomość różnic osobowościowych i płciowych, które niezależnie od ludzi są pewną przeszkodą. Jeśli jednak weźmie się pod uwagę to, że np. kobiety są bardziej emocjonalne niż mężczyźni, a ekstrawertycy różnią się od introwertyków to rozwiązywanie konfliktu stanie się efektywniejsze,
- nie dostrzegać konfliktów jako czegoś negatywnego, nieporozumienia są dobrą okazją do poznania cudzych punktów widzenia, zrozumienia, najważniejsze jest by je na bieżąco rozwiązywać.
Czas świąt może stanowić dobrą okazję do rozwiązania różnic i konfliktów, które przez długi czas mogły mieć negatywny wpływ na rodzinę. Boże Narodzenie to czas wyjątkowej atmosfery, pełnej miłości, przebaczenia i zrozumienia. Może to być więc doskonały moment na rozmowę i naprawianie relacji rodzinnych.
Nie sposób nie wspomnieć przy temacie świąt o przykrym zjawisku samotności starszych osób w tym szczególnym momencie. Jest to dla nich wyjątkowo trudny czas. Samotni seniorzy cierpią obserwując wokół świąteczną atmosferę, reklamy, kolędy, rodziny podczas zakupów, a oni są sami z ciągłą nadzieją na czyjeś odwiedziny. Warto znaleźć czas także dla nich, lub zaprosić ich do siebie. Seniorzy zwykle nie skarżą się nikomu, że są sami bo się boją negatywnych ocen np. że sami sobie na to zapracowali. Jednocześnie nie chcą być dla nikogo kłopotem, więc cierpią w ukryciu.
Święta Bożego Narodzenia pełnią niezwykle ważną rolę w tworzeniu i naprawianiu relacji rodzinnych. Dają one okazję do spędzania czasu z bliskimi, budowania więzi emocjonalnych i wzmacniania relacji rodzinnych. Atmosfera świąt pomaga w naprawianiu ewentualnych konfliktów, a w atmosferze świąt łatwiej jest nawiązać rozmowę i doszukać się wzajemnego zrozumienia.
Bibliografia:
- Frączek Zofia Konflikty w rodzinie i propozycje ich rozwiązywania w: Kultura – Przemiany – Edukacja, t. VI 2018
- Szmigielska-Siuta Barbara-Rodzina jako środowisko rozwoju dzieci i rodziców – wprowadzenie., tom 9:numer 2, Instytut Psychologii, 2004.
Opracowała: Angelika Pachuta-koordynator rodzinnej pieczy zastępczej